İlişkiler, kendinizi güvende hissettiğiniz, karşılıklı sevgi alışverişinin olduğu ve aidiyet duygusu oluşturduğunuz yerlerdir. Ancak, zaman zaman bu dengede bozulmalar yaşanabilir. Güven duygusunun sarsıldığı, korku ve endişenin hakim olduğu durumlar ortaya çıkabilir. Sağlıklı ilişkiler kişinin kendini iyi hissetmesini sağlar. Buna karşın, bazı ilişkilerde bir taraf sürekli alıcı, diğer taraf sürekli verici rolündedir. Eğer bir ilişkide diğerini üzmemek ya da kaybetmemek adına kendi değerlerinizden ödün veriyor, onsuz olmayı kabullenemiyor ve hayatınızı ona göre şekillendiriyorsanız, burada ilişki bağımlılığından bahsedebiliriz.

Bağımlılık, bir nesneye ya da kişiye zararlı etkilerini bilmenize rağmen saplantılı bir biçimde ihtiyaç duyma durumudur. Alkol, madde ve kumar bağımlılığı gibi, ilişkilerde yaşanan bağımlılık da ciddi sorunlara yol açar ve patolojik bir durumdur. Bağımlı kişi, duygu ve davranışlarını kontrol etmek isterken kontrol edememe hali yaşar. Bu, ilişkilerde yaşanan en büyük sorunlardan biridir ve hem bağımlı kişiyi hem de bağımlı olunan kişiyi mutsuz eder. İlişkideki bağımlılık, diğerine mecbur olduğunuzu hissettirir, herhangi bir ayrılık durumuna karşı kaçıngan davranışlar sergiletir ve tamamen bağımlı olunan kişinin beklentilerini karşılamak üzere kurulur.

Bağımlı ilişkilerde kişi, kaybetmemek için mükemmel olmaya çalışır. Karşısındakinin her türlü beklentisini yerine getirir ve partnerinin başkasına ihtiyaç duymamasını sağlar. “O benim her şeyim, o olmadan asla yapamam” diyen bir sevgiliyi, çocuğuna çok ilgili bir anne ya da aşırı fedakar bir dostu düşünün. Kulağa olumlu tanımlar gibi gelse de temelde bu, ilişkiyi kontrol altında tutarak kaybetme korkusunu önlemeye çalışmaktır. Bu tip ilişkilerde çiftler, baş başa daha fazla zaman geçirir, çevreyle özellikle arkadaş ve aileyle iletişim azdır. Birinin duygusal değişimi diğerini direkt olarak etkiler. Bu derece iç içe bir yaşam şekli bağımlılığı artırır. Kişi, partnerini herkesten kıskanır, olumsuz bir durumda dünya başına yıkılmış gibi hisseder ve tepkileri normalden fazla olur. Kendisini unutur, fazla tepkiler gösterir, sürekli iletişimde olmak ister, partnerinin her alanına girmeye çalışır, aşırı kıskançlık yaşar ve sürekli onaylanma ihtiyacı hisseder.

Bağımlı ilişkilerden bahsederken “bağlılık” kavramına da değinmek gerekir. Bağlılık ve bağımlılık birbirine karıştırılan iki kavramdır. Sağlıklı bir ilişkide bağlılık durumunda, her konuda birlikte karar alınır. Eşitlik vardır, derin bir duygusal bağ ve sevgi hakimdir. Partnerin yanında olma isteği ve destek olma güdüsü vardır. Sağlıklı bir iletişim içinde çiftler arasında empati duygusu vardır. Herhangi bir problem olduğunda çözüm odaklı yaklaşılır. İlişkide istekler ve sorunlar rahatlıkla dile getirilebilir. Çiftler zaman zaman kendi başına kalabilir ve partnerine alan tanımakta güçlük çekmez. İlişkiyi her koşulda sürdürebilmek için çaba gösterilir.

Bağımlılık durumunda ise, kişinin kendini partneriyle özdeşleştirdiği sağlıksız bir bağlanma durumu vardır. Güven problemleri, kıskançlık, sosyal çevreden izole bir yaşam, partnerini sürekli kontrol etme çabası ve düşük özgüven gibi belirtiler vardır. Bağımlı kişi, partnerine her konuda ihtiyaç duyar ve partnerinin her zaman yanında olmasını ister. Partnerinin sevgisini ve onayını almadığında eksik hisseder. Partneri başka bir duruma zaman ayırdığında kendini kötü hisseder. Hem duygusal hem de fiziksel olarak partnerine bağımlılık geliştirir. Tüm bağımlılıklarda olduğu gibi, kişi olumsuz etkilendiğini bilmesine rağmen ilişkiden kopamaz. Yaşanan tüm anlaşmazlıklara ve sorunlara rağmen ilişkisini sürdürmeye çalışır. İlişkisini sonlandırmayı çok ister ama başaramaz. Bu nedenle kendini sıkışmış ve huzursuz hisseder. Bağımlı ilişkilerde öfke, sinirlilik, içe kapanma, kronik anksiyete ve özgüven kaybı gibi psikolojik sorunlar görülür.

İlişkideki bağımlılığı aşabilmek için, yaşadığınız ilişkiyi değerlendirmeniz önemlidir. “Sağlıklı bir ilişki midir yoksa size zarar veriyor mu?” bu ayrımı yapabilmek gerekir. Eğer bağımlı bir ilişkide olduğunuzu düşünüyorsanız, tıpkı diğer bağımlılıklarda olduğu gibi bu durumu kabul etmeniz önceliklidir. Bu süreçte psikoterapi desteği oldukça faydalı olacaktır. Size zarar veren bir ilişkiyi devam ettirmeniz ruh ve beden sağlığınızı bozar ve yıpratır. Bu nedenle kendi ihtiyaçlarınızın farkına vararak, o ilişkiyi hayatınızın merkezine koymadan, kendinize öncelik verdiğiniz noktada sağlıklı iletişimler kurmaya başlarsınız.